บันทึกอนุทิน ครั้งที่ 3

วิชา การจัดประสบการศิลปะสร้างสรรค์สำหรับเด็กปฐมวัย

อาจารย์ผู้สอน อาจารย์กฤตธ์ตฤณน์  ตุ๊หมาด

(กลุ่มเรียน 104)    

 เวลาเรียน วันอังคาร เวลา 15:00–17:30น.  

  วันพฤหัสบดี  เวลา 15:00 – 16:40 น.

ความรู้ที่ได้รับ

วัน อังคาร ที่ 20 เดือน มกราคม พ.ศ. 2558

วันนี้เรียนใน เรื่อง การจัดประสบการณ์ความคิดสร้างสรรค์สำหรับเด็กปฐมวัย

ความหมายของศิลปะ

                        ศิลปะ คือ งานช่างฝีมือเป็นงานที่มนุษย์ใช้สติปัญญาสร้างสรรค์ขึ้นด้วย ความประณีต  วิจิตรบรรจง ฉะนั้น งานศิลปะจึงไม่ใช่สิ่งที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ แต่เป็น ผลงานที่มนุษย์ปัญญา  ความศรัทธา และคามพรากเพียร พยายามสร้างสรรค์ขึ้นมาใหม่

ศิลปะ  คือ    ความงาม (ทางกาย , ทางใจ)  , รูปทรง  ,  การแสดงออก

 “ศิลปะเป็นสิ่งที่มนุษย์สร้างสรรค์เพื่อให้เกิดความงามและความพึงพอใจ”

ศิลปะ คือ

     -Art  หมายถึง มาจากภาษาลาดิน ว่า Ars ทักษะ หรือความชำนาญ หรือความสามารถพิเศษ

     -ศิลปะในภาษาไทย มาจากภาษาสันสกฤษว่า ศิลปะ

     -ภาษาบาลีว่าลิปป มีความหมายว่า ฝีมืออันยอดเยี่ยม

ปรัชญาศิลปศึกษา

-มุ่งสนับสนุนความคิดสร้างสรรค์

-เป็นเครื่องมือในการแสดงออก และใช้ความคิดสร้างสรรค์

-ให้ความสำคัญกับกระบวนการสร้างสรรค์งาน

-เน้นความไวในการรับรู้อารมณ์ ความคิดจากสิ่งที่มองเห็น

-ความรู้สึกที่มีอยู่เบื้องหลังผลงาน

-สนับสนุนให้เรียนรู้ ด้วยการค้นคว้า ทดลองสิ่งใหม่ๆ

-นำไปพัฒนาชีวิตด้านอื่นๆได้

ความสำคัญของศิลปะสร้างสรรค์สำหรับเด็กปฐมวัย

-ตอบสนองความต้องการของเด็กปฐมวัย

   -ชอบวาดรูป ขีดๆ เขียนๆ

   -เด็กมีความคิด จินตนาการ

   -เด็กถ่ายทอดความรู้สึกนึกคิด ที่บางครั้งไม่อาจพูดหรืออธิบายได้

   -เด็กต้องการ การสนับสนุนของผู้ใหญ่

   -เด็กต้องการกำลังใจ การสร้างความเชื่อมั่น และความภาคภูมิใจ

ความสำคัญของการจัดประสบการณ์ศิลปะสร้างสรรค์สำหรับเด็กปฐมวัย

-เป็นพื้นฐานทางการศึกษาที่สำคัญสำหรับเด็กปฐมวัยด้านร่างกาย อารมณ์ สังคม และสติปัญญา

-ช่วยจัดสรรประสบการณ์ที่มีผลต่อการเรียนรู้ให้กว้างมากขึ้น

ช่วยพัฒนาเด็กเป็นรายบุคคล

-ช่วยส่งเสริม / กระตุ้นความคิดสร้างสรรค์

ทฤษฏีที่เกี่ยวข้องกับศิลปะสร้างสรรค์

ทฤษฏีพัฒนาการ

   -พัฒนาการทางศิลปะของโลเวนเฟลด์

ทฤษฏีที่เกี่ยวข้องกับความคิดสร้างสรรค์

    -ทฤษฏีโครงสร้างทางสติปัญญาของกิลฟอร์ด Guilford

นักจิตวิทยาชาวอเมริกัน  ศึกษาเกี่ยวกับการวิเคราะห์ของสติปัญญา

-เน้นเรื่องความคิดสร้างสรรค์  -ความมีเหตุผล  -การแก้ปัญหา

    ความสามารถของสมอง  แบ่งออกเป็น 3 มิติ

มิติที่ 1 เนื้อหา  

เกี่ยวกับข้อมูลหรือสิ่งเร้าที่เป็นสื่อที่เป็นการคิด

สองรับข้อมูลเข้าไปคิดพิจารณา 4 ลักษณะ ภาพ สัญลักษณ์ ภาษา พฤติกรรม

มิติที่ 2 วิธีการคิด 

แสดงถึงลักษณะการทำงานของสมองใน 5 ลักษณะ

-การรู้จัก การเข้าใจ  -การจำ  -การคิดแบบอเนกนัย    -การคิดแบบเอกนัย   -การประเมินค่า

มิติที่ 3 ผลของการคิด

แสดงถึงผลที่ได้จากการทำงานของสมองจากมิติที่ 1 และมิติที่ 2

มี 6 ลักษณะ  หน่วย จำพวก ความสัมพันธ์ ระบบ การแปลงรูป  การประยุกต์

  สรุป เป็นทฤษฏีเกี่ยวกับโครงสร้างทางสติปัญญา  ทำให้ทราบถึงความสามารถของสมองที่แตกต่างกันถึง 120 ความสามารถตามแบบจำลองโครงสร้างทางสติปัญญาในลักษณะ 3 มิติ คือ เนื้อหา 4 มิติ วิธีการคิด 5 มิติ  และผลทางการคิด 6 มิติ  รวมความสามารถท่างความคิดสร้างสรรค์ด้วย คือ วิธีคิดแบบอเนกนัย  เป็นการคิดหลายทิศทาง หลายแง่มุม คิดได้กว้าง ซึ่งลักษณะการคิดนี้ จะนำไปสู่การประดิษฐ์คิดค้นสิ่งที่แปลกใหม่

    ทฤษฏีความคิดสร้างสรรค์ของทอร์แรนซ์  Torrance

นักจิตวิทยา และนักการศึกษาชาวอเมริกัน เสนอแนวคิดเกี่ยวกับความคิดสร้างสรรค์ว่า

-ความคล่องแคล่วในการคิด  -ความยืดหยุ่นในการคิด  -ความริเริ่มในการคิด

แบ่งลำดับความคิดสร้างสรรค์ เป็น 5 ขั้น 

ขั้นการค้นพบความจริง  เป็นขั้นเริ่มต้น ค้นพบสาเหตุ

ขั้นการค้นพบปัญหา  เป็นขั้นที่สามารถคิดได้และเกิดความเข้าใจปัญหา

ขั้นการตั้งสมมติฐาน  พยายามแก้ไขปัญหา หาทางออกโดยการตั้งสมมติฐาน

ขั้นการค้นพบคำตอบ   เป็นการทดลองสมมติฐาน เพื่อหาคำตอบ

ขั้นตอบรับผลจากการค้นพบ  ทดสอบสมมติฐานและสรุปสมมติฐาน เพื่อการแก้ปัญหาหรือทางออกที่ดีที่สุด

     สรุป เป็นกระบวนการของความรู้สึกไวต่อปัญหา หรือสิ่งที่ขาดหายไป แล้วเกิดความพยายามในการสร้างแนวคิด ตั้งสมมติฐาน  ทดสอบสมติฐาน และเผยแพร่ผลที่ได้ให้ผู้อื่นรับรู้  ขั้นความคิดสร้างสรรค์นี้มีลักษณะคล้ายคลึงกับขั้นการแก้ปัญหา ทางวิทยาศาสตร์ จึงเรียกว่า กระบวนการแก้ปัญหาอย่าสร้างสรรค์

    -ทฤษฏีความรู้สองลักษณะ (สมอง สองซีก)

เป็นทฤษฏีที่ได้รับความสนใจ เกี่ยวกับการทำงานของสมองมนุษย์

การทำงานของสมองสองซีก ต่างกัน 

 สมองซีกซ้าย      ทำงานส่วนความคิดที่เป็นเหตุผล

   สมองซีกขวา      ทำงานส่วนจินตนาการและความคิดสร้างสรรค์

ทฤษฏีการคิดสองลักษณะ

      แพทย์หญิงกมลพรรณ ชีวพันธ์ศรี กล่าวว่า คนเรามีสมอง 2 ซีก

สมองซีกขวา ซึ่งเป็นส่วนของจินตนาการและความคิดสร้างสรรค์ สามารถพัฒนาได้มากในช่วง 4-7 ปี

สมองซีกซ้าย เป็นส่วนของความคิดที่มีเหตุผล พัฒนาในช่วง 9-12 ปี เจริญเติบโตช่วง11-13 ปี

      แนวคิดเกี่ยวกับสมองสองซีกได้ถูกนำไปใช้ประโยชน์และพัฒนาการจัดการศึกษา คือ ผู้เรียนได้เรียนรู้และทำกิจกรรมแบบบูรณาการ มีการเรียนรูปแบบวัฏจักรการเรียนรู้ หรือ 4 MAT และมีการทำกิจกรรมที่หลากหลาย

   ทฤษฏีพหุปัญญาของการ์ดเนอร์  Gardner

ผู้เชี่ยวชาญทางด้านจิตวิทยาการศึกษา ชาวอเมริกัน ศึกษาเกี่ยวกับความหลากหลายของสติปัญญา ผู้คิดค้นทฤษฏีพหุปัญญา

      ทฤษฏีพหุปัญญาจำแนกความสามารถเอาไว้ 9 ด้าน ได้แก่  ความสามารถด้านภาษา ความสามารถด้านดนตรี   ความสามารรถด้านกีฬาและการควบคุมการเคลื่อนไหวของร่างกาย   ความสามารถด้านมนุษย์สัมพันธ์  ความสามารถด้าธรรมชาติศึกษา   ความสามารถในการคิดพลิกแพลง   ความสามารถด้านตรรกะวิทยาและคณิตศาสตร์   ความสามารถด้านมิติสัมพันธ์   ความสามารถด้านจิตวิเคราะห์

ลักษณะสำคัญของทฤษฏีพหุปัญญา

    ปัญญามีลักษณะเฉพาะด้าน  ทุกคนมีปัญญาแต่ละด้าน ทั้ง 9 ด้านมากน้อยแตกต่างกัน และสามารถพัฒนาให้สูลขึ้นได้ และปัญญาต่างๆสามารถทำงานร่วมกันได้ และมีความหลากหลาย

   ทฤษฏีโอศา Auto

เดวิส Davis  และ ซัลลิแวน Sullivan

ความคิดสร้างสรรค์นั้นมีอยู่ในมนุษย์ทุกคน และสามารถพัฒนาได้ การพัฒนาความคิดสร้างสรรค์ตามรูปแบบโอศา มีลำดับการพัฒนา 4 ขั้นตอน

ขั้นตอนที่ 1 ความคิดตระหนัก

การพัฒนาปรีชาญาณ การรู้จักและเข้าใจตนเอง การมีสุขภาพจิตที่สมบูรณ์ มีชีวิตที่ดีกว่าเดิม

ขั้นตอนที่ 2 ความเข้าใจ

มีความรู้เนื้อหาในเรื่องบุคลิกภาพ  เทคนิควิธีการความคิดสร้างสรรค์

ขั้นตอนที่ 3 เทคนิควิธี

การระดมสมอง การคิดเชิงเปรียบเทียบ การฝึกจินตนาการ เทคนิคในการฝึกความคิด

ขั้นตอนที่ 4 การตระหนักในความจริงของสิ่งต่างๆ

เปิดกว้างรับประสบการณ์ต่างๆมีความคิดริเริ่มและผลิตผลงานด้วยตนเอง

พัฒนาการทางศิลปะ

เคลล็อก Kellogg  ศึกษางานขีดๆเขียนๆของเด็กปฐมวัยและจำแนกได้เป็น 4 ขั้นตอน

ขั้นที่ 1 ขั้นขีดเขี่ย Placement Stage  เด็กวัย 2 ขวบ

ขีดๆเขียนๆตามธรรมชาติ เป็นเส้นตรงบ้างโค้งบ้าง โดยปราศาจากการควบคุม

ขั้นที่ 2 ขั้นเขียนเป็นรูปร่าง  Shape Stage  เด็กวัย 3 ขวบ

ขีดๆเขียนเป็นรูปร่างมากขึ้น เขียนวงกลมได้ ควบคุมมือกับตาให้สัมพันธ์กันมากขึ้น

ขั้นที่ 3 ขั้นรู้จักออกแบบ  Design Stage  เด็กวัย 4 ขวบ

ขีดๆเขียนๆที่เป็นรูปร่างเข้าด้วยกัน วาดโรงเส้นหรือวาดสี่เหลี่ยมได้

ขั้นที่ 4 ขั้นการวาดแสดงเป็นภาพ  Pictorial Staga   เด็กวัย 5 ขวบขึ้นไป

เริ่มแยกแยะวัสดุที่เหมือนกันได้ รับรู้ความเป็นจริง ควบคุมการขีดเขียนได้ วาดสามเหลี่ยมได้

พัฒนาการด้านร่างกาย

กีเซลล์และคอร์บีน สรุปพัฒนาการด้านการเคลื่อนไหวของเด็กปฐมวัยตามลักษณะพฤติกรรมทางการใช้กล้ามเนื้อใหญ่และกล้ามเนื้อเล็ก

ด้านการตัด

  อายุ 3-4 ปี ตัดกระดาษเป็นชิ้นส่วนเล็กได้

  อายุ 4-5 ปี ตัดกระดาษเป็นเส้นตรงได้

  อายุ 5-6 ปี ตัดกระดาษตามเส้นโค้งหรือรูปต่างๆได้

การขีดเขียน

  อายุ 3-4 ปี เขียนรูปวงกลมตามแบบได้

  อายุ 4-5 ปี เขียนรูปสี่เหลี่ยมจตุรัสตามแบบได้

  อายุ 5-6 ปี เขียนรูปสามเหลี่ยมตามแบบได้

การพับ

  อายุ 3-4 ปี พับและพับสันกระดาษสองทบตามแบบได้

  อายุ 4-5 ปี พับและพับสันกระดาษสามทบตามแบบได้

  อายุ 5-6 ปี พับและพับสันกระดาษได้คล่องแคล่ว

การวาด

  อายุ 3-4 ปี วาดภาพคนได้

  อายุ 4-5 ปี วาดส่วนประกอบต่างๆของคนได้

  อายุ 5-6 ปี วาดเป็นมิติได้

 วัน พฤหัสบดี ที่ 22 เดือน มกราคม พ.ศ. 2558

                    วันนี้ทำกิจกรรมศิลปะสร้างสรรค์ โดยการวาดมือของตนเองใส่ลงในกระดาษโดยกำหนดว่าต้องวาดไม่น้อยกว่า 1 มือขึ้นไปและระบายสีต้องระบายสีเส้นที่ตัดกันนั้นสีต้องห้ามซ้ำกัน

กิจกรรม วาดภาพระบายสี

คำสั่ง วาดภาพหัวข้อ “มือน้อยสร้างสรรค์”

ชิ้นงานของดิฉัน มีชื่อว่า “ประสานรักด้วยมือเรา”

ชิ้นงานของทุกคนเมื่อนำมารวมกัน

การนำความรู้ไปประยุกต์ใช้

- สามารถนำเอาความรู้ในเรื่องของการจัดประสบการณ์ความคิดสร้างสรรค์สำหรับเด็กปฐมวัย นี้นำไปปรับใช้กับเด็กได้อย่างถูกวิธีและเหมาะสม

- สามารถนำเอากิจกรรมสร้างสรรค์ โดยการที่ให้เด็กได้ใช้ร่างกายของตนเองเป็นส่วนประกอบในการทำกิจกรรมจะทำให้เด็กมีความรู้สึกประทับใจในผลงานของตนเองและเกิดความสนุกสนานในการทำกิจกรรมมากขึ้น

- สามารถนำความรู้ที่ได้ไปศึกษาเพิ่มเติมเพื่อเพิ่มความรู้ที่มีให้มากขึ้นและนำไปปรับใช้ในการสอนศิลปะสร้างสรรค์กับเด็กปฐมวัยได้อย่างเต็มที่และมีคุณภาพ

- การที่เด็กทำกิจกรรมแล้วครูเดินดูเด็กทำกิจกรรมจะทำให้เด็กมีแรกกระตุ้นในการทำกิจกรรมมากขึ้นเพราะเขาจะรู้สึกว่าครูให้ความสนใจในตัวเข้า

การประเมินการเรียนการสอน

ตนเอง = เข้าเรียนตรงเวลา แต่งกายสุภาพเรียบร้อยตั้งใจฟังอาจารย์สอนในเรื่องของการจัดประสบการณ์ความคิดสร้างสรรค์สำหรับเด็กปฐมวัยเป็นอย่างดี และมีส่วนร่วมในการโตตอบกับอาจารย์

 เพื่อน  = เข้าเรียนตรงต่อเวลา แต่งกายสุภาเรียบร้อย มีความตั้งใจเรียนและฟังขณะที่ครูบรรยาย อาจจะมีพูดกันบ้างเล็กน้อยเป็นบางครั้ง เพื่อนๆทำกิจกรรมวาดภาพและระบายสีได้สวยงามทุกคน และมีความสุขในการทำกิจกรรม

อาจารย์ = อาจารย์เข้าสอนตรงเวลาแต่งกายสุภาพเรียบร้อยสอนเนื้อหาครบถ้วนมีกิจกรรมที่น่าสนใจให้นักศึกษาได้ทำให้ความสนใจกับนักศึกษาขณะที่นักศึกษากำลังทำกิจกรรม